سبد خرید شما خالی است.
نکات درس تفسیر در تاریخ 16/6/1401
تفسیر آیات 94 و 95 سوره انعام
وَ لَقَدْ جِئْتُمُونٰا فُرٰادىٰ كَمٰا خَلَقْنٰاكُمْ أَوَّلَ مَرَّةٍ وَ تَرَكْتُمْ مٰا خَوَّلْنٰاكُمْ وَرٰاءَ ظُهُورِكُمْ وَ مٰا نَرىٰ مَعَكُمْ شُفَعٰاءَكُمُ الَّذِينَ زَعَمْتُمْ أَنَّهُمْ فِيكُمْ شُرَكٰاءُ لَقَدْ تَقَطَّعَ بَيْنَكُمْ وَ ضَلَّ عَنْكُمْ مٰا كُنْتُمْ تَزْعُمُونَ ﴿الأنعام، 94﴾
و به راستي كه [اکنون] تنها به نزد ما آمدید همان‌گونه که نخستین بار شما را آفریدیم، ، و آنچه را به شما داده بودیم پشت سرتان گذاشتید، و شفیعانتان را که آنان را در [امور] خودتان شریک می‌پنداشتید، همراه شما نمی‌بینیم، یقیناً پیوندهای ميان شما بریده، و آنچه را كه [شفيع] مي‌پنداشتيد از دستتان رفته و گم شده است.
إِنَّ اللّٰهَ فٰالِقُ الْحَبِّ وَ النَّوىٰ يُخْرِجُ الْحَيَّ مِنَ الْمَيِّتِ وَ مُخْرِجُ الْمَيِّتِ مِنَ الْحَيِّ ذٰلِكُمُ اللّٰهُ فَأَنّٰى تُؤْفَكُونَ ﴿الأنعام، 95﴾
بی‌تردید خدا شکافنده دانه و هسته است؛ زنده را از مرده بیرون می‌آورد، و بیرون آورنده مرده از زنده است؛ این است خدا، پس چگونه [از حق] منصرفتان می‌کنند؟
نکته 1: آیۀ 94 شامل حال هر شرکی و حتی شرک خفی در بین مسلمانان می‌شود. پس آیه به گونه‌ای است که ما مسلمانان نیز باید حواسمان را جمع کنیم.
نکته 2: افرادی که به دنیا می‌آیند از لحاظ‌های مختلف متفاوت هستند. هم از لحاظ رسیدگی‌های مادی و هم ژنتیکی. این تفاوت‌هاي محيطي و وراثتي موجب می‌شود که وظايف آنان و حسابرسي‌‌های قيامتي آنان نیز متفاوت باشد اگر چه از لحاظ مشترکات مصداق لَقَدْ جِئْتُمُونٰا فُرٰادىٰ يا مصداق كَمٰا خَلَقْنٰاكُمْ أَوَّلَ مَرَّةٍ هستند. به هر حال درجات افراد مختلف است و خدایی که علیم است همۀ این امور را محاسبه خواهد کرد. پس درجات ما در آخرت متفاوت است. به این نکته نیز توجه شود که تفاوت برخورد با مردۀ افراد پس از مرگ اثری در درجۀ اخروی آنها ندارد. پس اینکه کسی در گران‌ترین منطقه دفن شود یا گرد خاک حرم امام حسین(ع) بر روی کفنش ریخته شود چنین تفاوت‌هایی اثری در درجۀ برزخی و اخروی فرد ندارد. بله اگر اثري هست مربوطبه حُبّ امام حسين است كه در خود اوست.
نکته 3: در تعبیر الَّذِينَ زَعَمْتُمْ أَنَّهُمْ فِيكُمْ شُرَكٰاءُ گفتیم مراد از «فِيكُمْ» شرکت بت‌ها در خلق و رزق و تدبیر است. يعني في[خلقكم] شركاء [لله].
حال این احتمال هست که مراد از «فِيكُمْ» وجود خود افراد باشد. و شركاء [لكم] مراد است. توضیح اینکه هریک از ما وقتی به دنیا آمدیم چیزهایی شریک ما بودند مثل محیط یا ژن یا تیزهوشی پدر و مادر و … که این چیزها در نحوۀ زندگی ما شریک بودند ولی وقتی از دنیا رفتیم دیگر هیچ چیزی شریک ما نیست و خود انسان تنها است. پس آنچه كه پنداشتيد كه آنها در وجود شما شريك هستند زَعَمْتُمْ أَنَّهُمْ فِي[وجود]كُمْ شُرَكٰاءُ[لكم]، خير چنين نيست و رسيدن نسل به رسول خدا يا شيعه بودن اسمي فايده‌اي ندارد. با این توضیح می‌فهمیم اینکه می‌گویند هرکسی در دنیا پارتي دارد در آخرت نیز پارتي دارد اشتباه است. انسان در آخرت مهمان عمل خودش است و چیزهایی که در دنیا کنار ما بودند در آنجا اثری ندارند. پس اینکه کسی بگوید گوشت شیعه یا گوشت سید بر آتش حرام است این حرف‌ها اشتباه است. بلكه بايد خودمان خوب شويم تا نجات يابيم.
نکته 4: تعبیر ضَلَّ عَنْكُمْ مٰا كُنْتُمْ تَزْعُمُونَ ممکن است این گونه معنا شود که چیزی بوده و گم شده است ولی ممکن است سالبه به انتفاع موضوع باشد یعنی از اول اصلا چیزی نبوده است. پس بت از اول شفيع نبوده است. ولي قرآن مثلا شفيع بوده است ولي از كسي كه به آن عمل نكرده گم شده است.
نکته 5: در تعبیر ضَلَّ عَنْكُمْ مٰا كُنْتُمْ تَزْعُمُونَ از «ما» که مخصوص غیر عقلاء است استفاده شد در حالی که برخی چیزهایی که در قیامت گم می‌شوند مصداق «مَن» که مربوط به عقلاء است هستند. به نظر می‌رسد علت این است که آنچه در اینجا مطرح است شفاعت و شراکت است و شفاعت و شراکت «چیز» هستند نه «شخص».
نکته 6: تعبیر يُخْرِجُ الْحَيَّ مِنَ الْمَيِّتِ توضیح دهندۀ تعبیر إِنَّ اللّٰهَ فٰالِقُ الْحَبِّ وَ النَّوىٰ است. با شکافتن دانه و هسته موجودی زنده که همان جوانه است خارج می‌شود. همچنین خدا از یک تخم مرغ که مرده است جوجه‌ای زنده بیرون می‌آورد.
نکته 7: آیت الله منتظری می‌فرمود: اگر بگویند آمریکا دستگاهی ساخته است که از یک طرفش آب و کاه می‌ریزند و از طرف دیگر شیر خارج می‌شود همه تعجب می‌کنند ولی خدا گاو را همین‌طور ایجاد کرده است و براي همۀ ما عادي است.
حال من اضافه کنم که اگر چنین دستگاهی هم ایجاد شود چقدر تبعات منفی دارد و مثلا فضولات صنعتی دارد ولی گاو علاوه بر شیر، گوشت می‌دهد و توليد مثل مي‌كند و حتی فضولات آن هم منفعت دارد.
ولی این چیزها به چشم ما نمی‌آید. يك دانه سبز مي‌شود و ساقه و ريشه مي‌كند و با همين دو، خاك و نجاسات را تبديل به ميوۀ خوشمزه مي‌كند. اين معجزه نيست؟!
نکته 8: حیات و ممات امری نسبی است و در معنای آیۀ 95 باید به این نکته توجه داشت.