پاسخ به شبهات متعددی پیرامون خدا و دین

پاسخ به شبهات متعددی پیرامون خدا و دین

به نام خداي مهربان

متن زیر در فضای مجازی منتشر شده که البته نویسندۀ آن معلوم نیست. در این متن اشکالات متعددی به دین و مذهب وارد شده است. ما در اینجا ابتدا عین متن را می‌آوریم و سپس به شبهات و سوالات مطرح شده پاسخ می‌دهیم.

متن اشکالات:

آخوند مسجد محله رفت مدرسه که سخنرانی کند یکی از دانش آموزان قبل از سخنرانی گفت : حاج آقا چند تا سوال دارم اجازه دارم بپرسم؟

آخوندکه خوشحال شده بود یک نفر ازش سوال کنه، با اشتیاق گفت ؛ بله فرزندم بپرس

دانش آموز دفترش را باز کرد و شروع به خواندن سوالات کرد.

1- خدا چگونه بوجود اومده؟

2- چه کسانی خدا رو دیدند و یا ادعای ارتباط با خدا را دارند؟

3- چرا در عصر حاضر معجزه ای رخ نمیدهد؟

4- چگونه شراب نجس است ولی بهشت پر از شرابه؟

5- چگونه سگ نجسه ولی گرگ نجس نیست ولی ژنشون یکی هست فقط وحشی و اهلی دارند؟

6- چرا یک انسان باید همیشه یک چیزی رو بپرسته؟

7- چرا باید حتما زندگی پس از مرگ وجود داشته باشه درحالی که کسی ندیده و فقط یک احتمال و تصوره؟

8- چرا باید یک سری آدم ها رو مقدس بدونیم؟

9- چرا یک پیامبر زن در میان این ۱۲۴ هزار تا پیامبر نیست؟

10- چرا یک پیامبر از چینی‌ها نداریم؟ چرا یک پیامبر از اروپا نداریم؟

11- چرا همه‌ی پیامبران فقط بر قوم سامی نازل شدند؟

12- چرا خدا عمدتا با چوپان‌ها حرف میزده نه با فلاسفه یا دانشمندان و اهل علم و سواد؟

13- از کشفیات مهم علمی و یا اختراعات پیامبران یا خدمت اونها به بشریت نام ببرید.

14- فرزندان آدم، چاره‌ای نداشتند جز این که با محارم خود ازدواج کنند و تولید مثل کنند، پس نسل آدم حرام زاده است؟

15- آیا فلسفه‌ی خلق آدم در ده هزار سال پیش با اصول علمی هم خوانی دارد؟

16- امامان و پیشوایان دینی چه خدمت مهمی به جامعه بشریت نموده‌اند؟

17- آیا زندگی امامان خالی از اشتباه بوده است؟

18- اگر امامان معصوم و برتر از ما آدمهای معمولی هستند پس عدالت خدا کجا رفته است؟

19- فقط یکی از خدمات امام زمان در این ۱۴۰۰ سال عمرش را نام ببرید.

20- آیا کسی که در ۱۴۰۰ سال هیچ کاری نکرده است میتواند وجود داشته باشد؟ لزوما وجودش برای چه چیزی است؟

21- چرا باید به اسطوره های عربی احترام گذاشت؟

22- آیا اسطوره‌های عربی به فکر ما ایرانیان بوده‌اند؟ خدماتشان به ایرانیان چه بوده است؟

23- در نبرد قادسیه و پس از آن برای ایرانیان چه رخ داد؟

24- آیا ایرانیان خود اسلام را با اختیار پذیرفتند یا به زور شمشیر و قتل و جنایت و غارت و تجاوز مجبور به پذیرش اسلام شدند؟

25- چرا

سخن به اینجا که رسید ،

آخوند غش کرد و عمامه‌اش برزمین افتاد و پس از به هوش آمدن نعره‌ای کشید و جامه بر تن درید و در حالی که نعره‌کنان از مدرسه فرار میکرد.

در راه فریاد میزد، دوران مفت خواریمان تمام شده،  تمام شده تمام شده.

مردم دیگر با فهم و شعور شدن.

پاسخ‌های استاد عابدینی به شبهات و اشکالات مطرح شده :

1- خدا چگونه بوجود اومده؟

پاسخ : عزیزم از اینکه سوالات خود را صراحتا مطرح کردی از تو تشکر می‌کنم. تو خیلی بهتر از کسانی هستی که راجع به مسائل فکر نمی‌کنند. پس راه خود را ادامه بده و راجع به مسائل فکر کن.

و اما اینکه پرسیدی خدا چگونه به وجود آمده مثل این است که بگوییم چرا روغن چرب است یا چرا نمک شور است؟ از ذاتیات شیء سوال نمی‌شود. آیا کسی می‌پرسد که چگونه عدد 1 ، فرد شده و عدد 2 ، زوج شده است. خدا نیز وجود محض است و وجود جزو ذات اوست و از ذاتیات سوال نمی‌شود. هر چیزی معیاری برای خودش دارد. مثلا راجع به نور از کیلو استفاده نمی‌کنند. حال برای خدا که ماهیت ندارد و عین وجود است نمی‌توان پرسید چگونه به وجود آمده است چون چگونگی به وجود آمدن، اصلا نسبت به خدا معنا ندارد.

2- چه کسانی خدا رو دیدند و یا ادعای ارتباط با خدا را دارند؟

پاسخ : همه چیز در عالم، دیدنی نیست. ما موج‌های تماس تلفنی را نمی‌بینیم ولی می‌فهمیم که هست. خدا دیدنی نیست ولی آثارش را می‌بینیم. واقعا چه کسی در این دنیا این آفریده‌های زیبا و منظم را خلق کرده است؟ پس کسی با چشم سر خدا را ندیده است ولی این دلیل بر نبودن خدا نیست.

3- چرا در عصر حاضر معجزه ای رخ نمیدهد؟

پاسخ : دلبندم باید توجه داشته باشی که در عصر حاضر معجزه‌ای رخ نمی‌دهد چون نیازی نیست. زمانی که سطح علمی مردم پایین بود و نمی‌توانستند پیامبریِ کسی را تشخیص دهند از معجزه استفاده می‌شد ولی در زمانی که عقل بشر رشد کرده است نیازی به معجزه نیست چون به عقل خود و نقل‌های معتبر عمل می‌کند.

4- چگونه شراب نجس است ولی بهشت پر از شرابه؟

پاسخ : عزیز دل من اولا نجاست شراب امری قطعی نیست و برخی می‌گویند پاک است ولی خوردنش حرام است. ثانیا شراب‌های دنیوی عقل انسان را زائل می‌کند و وقتی عقل زائل شد کارهای بد می‌کند ولی شراب‌های بهشتی عقل را زائل نمی‌کند. شراب‌های دنیوی لذت دارد ولی گرفتاری ایجاد می‌کند ولی شراب‌های اخروی لذت دارد و گرفتاری و بدی ندارد.

5- چگونه سگ نجسه ولی گرگ نجس نیست ولی ژنشون یکی هست فقط وحشی و اهلی دارند؟

پاسخ : فتوای من این است که نه گرگ نجس است و نه سگ. بله چون گرگ در زندگی مردم حضور زیادی نداشته در دین حکم به نجاست آن نشده است ولی سگ بیشتر در زندگی مردم حضور داشته و به همین خاطر حکم نجاست بر آن بار شده است تا در خانه و زندگي افراد وارد نشود و آنان را بيمار نكند. همین امروز نیز سگ بسیار بیشتر از گرگ در زندگی بشر حضور دارد و می‌توان گفت بشر اصلا نیازی به گرگ ندارد. پس در دین اشاره‌ای به نجاست يا پليدي آن نشده است.

6- چرا یک انسان باید همیشه یک چیزی رو بپرسته؟

پاسخ : سوال خوبی کردی دلبندم. این سوال نشان از هوش بالای تو دارد. باید توجه کنی که انسان ضعیف است و دوست دارد به کسی تکیه کند مثل بچه که ضعیف است و دوست دارد مادر و پدر کمکش کنند. انسان نیز به خاطر ضعیف بودنش دوست دارد به بزرگی متصل باشد و آن بزرگ، همان خداست نه بت‌ها. پس نباید بت را پرستش کرد بلکه باید خدا را پرستید.

7- چرا باید حتما زندگی پس از مرگ وجود داشته باشه درحالی که کسی ندیده و فقط یک احتمال و تصوره؟

پاسخ : فرزند عزیزم وقتی می‌بینیم جهان خالقی دارد از نظم جهان می‌فهمیم که آن خدا داراي علم است و حکیم است و قدرت زیادی دارد. همچنین می‌فهمیم که این خالق، عادل نیز هست. حال وقتی این همه ظلم در عالم می‌بینیم باید جایی باشد که ظالمین تنبیه شوند. از آن طرف مظلومیت مظلومین نیز باید جبران شود. پس لازم است قیامتی باشد تا عدالت به بهترین وجه اِعمال شود.

8- چرا باید یک سری آدم ها رو مقدس بدونیم؟

پاسخ : برخی افراد آنقدر خوب هستند که وقتی آنها را می‌بینیم دوست داریم به آنها احترام بگذاریم. فرض کنید در کوچه و خیابان اتفاق بدی برای شما بیفتد و دکتری به کمک شما بیاید. بعد از آن، هر وقت به این دکتر می‌رسید دوست دارید به او احترام بگذارید و از او تشکر کنید. پس احترام گذاشتن به آدم‌های خوب عقلی است. بله تقدس به معنای خرافی آن اصلا صحیح نیست ولی احترام و بزرگداشت افراد، امری عاقلانه است.

9- چرا یک پیامبر زن در میان این ۱۲۴ هزار تا پیامبر نیست؟

پاسخ : عزیزم باید توجه داشته باشی که پیامبری یک مقام اجرایی است. نبی به معنای نخبه است ولی رسول به معنای فرستاده می‌باشد. رسولان از بین نخبگان انتخاب می‌شده‌اند. در بین نخبگان، زن نیز وجود داشته است و حتی برخی از مفسرین مثل ابن عاشور در تفسیر التحریر و التنویر حضرت مریم را جزو انبیاء می‌داند. بله رسولان مرد هستند تا توان داشته باشند در برابر تکذیب کافران بایستند به خصوص اینکه تکذیب کافران با جنگ و خونریزی نیز همراه بوده است که چنین اموری با طبیعت زن سازگار نیست. پس با توجه به اينكه انبيايي از زنان داشته‌ايم اینکه هیچ فرستاده و رسولی از جنس زن نبوده است تحقیر مقام زن نیست.

10- چرا یک پیامبر از چینی‌ها نداریم؟ چرا یک پیامبر از اروپا نداریم؟

11- چرا همه‌ی پیامبران فقط بر قوم سامی نازل شدند؟

پاسخ : دلبندم، چه کسی گفته است در بین چینی‌ها پیامبری نیست. در اروپا و چین و مناطق و اقوام دیگر حتما پیامبر وجود داشته است. نبی یعنی فرهیخته و این افراد همه جا بوده‌اند و مردم را از لحاظ فکری و معنوی هدایت می‌کرده‌اند. و رسول يعني فرستاده. و هر دو در همه جا بوده‌اند. ولي قرآن چون در حجاز نازل شده از پیامبرانی که در خاورمیانه بوده‌اند نام می‌برد چون مردم خاورمیانه اسم آنها را می‌دانسته‌اند ولی در قرآن این نکته نیز آمده است که رسولانی بوده‌اند که قصۀ آنها را بیان نکرده‌ایم. پس پیامبران در همۀ اقوام و مناطق وجود داشته‌اند.

12- چرا خدا عمدتا با چوپان‌ها حرف میزده نه با فلاسفه یا دانشمندان و اهل علم و سواد؟

پاسخ : سوال جالبی مطرح کردی عزیزم. اولا از کجا معلوم که معمولا پیامبران چوپان بوده‌اند. چه بسا شغل‌های دیگری نیز داشته‌اند. ثانیا پیامبران چوپان بوده‌اند تا صبور و شكيبا شوند و بتوانند با مردم سر و کله بزنند. انسان‌ها واقعا عجیب‌اند و برخورد با آنها صبر می‌خواهد. پس شرائط برای پیامبران طوری قرار داده می‌شد که بيشترشان چوپان باشند تا ساعت‌ها در برابر گوسفندان بایستند و آنها را هدایت کنند و در صورت فرار، جلو آنها را بگیرند و حتی آنها را از دست گرگ‌ها نجات دهند. همۀ این كارها پیامبران را آماده می‌کرد تا بتوانند جامعه را تربیت کنند. صبر و تحملشان بالا رود. انسان‌ها را از گرگ صفتان نجات دهند. انسان‌هایی که از صراط مستقیم فرار کرده‌اند را به صراط مستقیم برگردانند.

13- از کشفیات مهم علمی و یا اختراعات پیامبران یا خدمت اونها به بشریت نام ببرید.

پاسخ : عزیز دلم، خدمات پیامبران اختراع و کشفیات علمی نبوده بلکه رشد روحی و معنوی مردم بوده است. نباید از یک پیامبر توقع داشت که چیزی اختراع کند ولی باید توقع داشت که به مردم اخلاق یاد دهد. پس خدمت پیامبران به بشریت خدمات مادی نیست بلکه خدمات روحی و معنوی است. به جواب سوال شانزدهم نیز مراجعه شود.

14- فرزندان آدم، چاره‌ای نداشتند جز این که با محارم خود ازدواج کنند و تولید مثل کنند، پس نسل آدم حرام زاده است؟

پاسخ : موجودات جهان از تک سلولی شروع شده و بعد چند سلولی شده و بعد حیوانات ایجاد شدند و سپس موجوداتی پیدا شدند هم‌شکل انسانِ امروزی اما عقل نداشتند و سپس خداوند به دو نفر از آنها عقل داده و این دو عاقل با هم ازدواج کردند و بچه‌های آنها با همان موجودات هم‌شکل انسان که از قبل وجود داشتند ازدواج کردند و به همین خاطر است که ژنها متفاوت است و همه به یک صورت عاقل نیستند. بحث مفصل در این زمینه را در تفسیر آیۀ اول سوره نساء آورده‌ام. با این توضیحات متوجه شدیم که فرزندان آدم با یکدیگر ازدواج نکرده‌اند. و اما بر فرض که فرزندان آدم با یکدیگر ازدواج کرده باشند اصلا در آن زمان ازدواج خواهر و برادر حرام نبوده که بگوییم بچه‌های آنها حرام زاده بوده‌اند.

15- آیا فلسفه‌ی خلق آدم در ده هزار سال پیش با اصول علمی هم خوانی دارد؟

پاسخ : معلوم می‌شود اطلاعات علمی خوبی داری که چنین سوالی مطرح کردی ولی باید توجه کنی که اولا چه کسی گفته است که آدم ده هزار سال پیش خلق شده است. اگر انسان به معنای بشر دو پا منظور باشد سابقۀ او چه بسا به صدها هزار سال پیش برسد ولی دو موجودی که عقل داشته‌اند یعنی آدم و حوا سابقۀ آنها کمتر بوده است. دقت کنید که آدم یکی از افراد انسان است که به او عقل داده شده است و الا موجودهاي ديگري به شكل انسان‌ از زمانهاي بسيار قبل موجود بوده‌اند و این دو امر نباید با یکدیگر خلط شوند. به نظر می‌رسد بین این دو موضوع خلط شده و فکر شده است که آدم و حواء، ابتدایی‌ترین نسل انسانی می‌باشند و به همین خاطر برایتان اشکال پیش آمده است.

16- امامان و پیشوایان دینی چه خدمت مهمی به جامعه بشریت نموده‌اند؟

پاسخ : فرزند عزیزم نباید از این نکته غافل باشی که خدمت روحی بالاترین خدمت است. ما متأسفانه فقط خدمات مادی را می‌بینیم و می‌گوییم فلان شخص، برق یا اینترنت را اختراع کرد ولی اینکه انسان حسود نباشد، بخیل نباشد، بدبین نباشد، اهل کَرَم باشد، اهل دوست داشتن دیگران باشد، اینکه آرامش روحی و روانی داشته باشد. این کارها، کار امامان است. امروزه علم روان پزشکی بسیار با اهمیت شده است. امروزه علمی که به انسان آرامش و معنویت دهد و موجب رشد روحی او شود بسیار مهم قلمداد می‌شود و نباید خدمات کسانی که چنین وظایفی را بر عهده داشته و دارند دست کم گرفت.

17- آیا زندگی امامان خالی از اشتباه بوده است؟

پاسخ : امامان گناه نمی‌کنند یعنی چیزی که خدا حرام کرده است را از روي علم و از روي لجبازي مرتکب نمی‌شوند ولی ممکن است غیر عمدی یا ندانستنه کار خطایی بکنند مثل اینکه در جنگ خیبر پیامبر(ص) ندانسته از گوشتی که مسموم بود خورد. يا امام مجتبا(ع) از روي اشتباه ظرف آب مسموم را خورد و مسموم شد. امام رضا(ع) نيز ندانسته انگور مسموم را خورد و… پس ممکن است دیگران امور را بر پیامبر و امام مشتبه کنند.

18- اگر امامان، معصوم و برتر از ما آدمهای معمولی هستند پس عدالت خدا کجا رفته است؟

پاسخ : باید توجه داشته باشی عزیزم که معصوم به این معنا نیست که خدا او را به اجبار خوب کرده است. اصلا این گونه نیست. آنها واقعا روح بزرگی داشته‌اند. معصومان امکان گناه کردن را داشته‌اند ولی خود را در برابر هوای نفس قوی کرده بودند. آنها مثل پزشکِ داراي اراده قوي، هستند. یک پزشک مصمم کارهای غير بهداشتي که ما می‌کنیم را نمی‌کند و در خطرات خیلی حواسش جمع است چون می‌داند اگر کمی بی احتیاطی کند چقدر برایش ضرر دارد ولی یک فرد معمولی چون نمی‌داند چه بسا با رعايت نكردن بهداشت ضررهای غیر قابل جبرانی به خود بزند. امام معصوم نیز چون علم دارد می‌داند اگر گناه کرد چه می‌شود. علمش نیز اکتسابی است و در خانواده‌ای بوده که علم یاد گرفته است. و يك سري علمهايي هست كه هركسي قلب خود را پاك كرد خدا به او مي‌دهد و اين راه به سوي همه باز است. آيا ما مانند پيامبر (ص) امانت‌دار هستيم!! اگر آن كونه خوب شديم به آن علوم هم دسترسي پيدا مي‌كنيم. پس پارتی بازی در کار نیست. خود پیامبر در محیطی که آنقدر بد بود امین مردم بود. امین بودن در یک محیط بد، کار واقعا سختی است. ائمه اطهار نیز در زمان‌های سخت، زندگی واقعا سالمي داشتند و خودشان را به پول يا به زورداران و حكومت داران نفروختند و از مظلومان و از علم و دانش دفاع كردند و واقعا خوب بودند. آنها خودشان با زحمت کشیدن فهمیدند گناه، بسیار بد است و از آن دوری کردند و از آن طرف فهمیدند کارهای خوب، بسیار خوب است و آن را انجام دادند.

19- فقط یکی از خدمات امام زمان در این ۱۴۰۰ سال عمرش را نام ببرید.

20- آیا کسی که در ۱۴۰۰ سال هیچ کاری نکرده است میتواند وجود داشته باشد؟ لزوما وجودش برای چه چیزی است؟

پاسخ : عزیز دلم، یکی از خدمات امام زمان(ع) امید بخشی است. شما تصور کنید در یک بیابان قرار دارید و ماشین شما خراب شده است. در این فرض اگر ناامیدی بر شما غالب باشد خیلی زود از پا درمی‌آیید ولی وقتی امید وجود داشته باشد انسان حرکت می‌کند و به دنبال نجات می‌رود. امید بخشی امر مهمی است که اگر نبود زندگی معنا نداشت. از لحاظ پزشکی ثابت شده است که یک بیمار اگر ناامید باشد خیلی زودتر بیماری بر روی او اثر خواهد کرد. پس امام زمان(ع) موجب امید بخشی می‌شود.

21- چرا باید به اسطوره های عربی احترام گذاشت؟

پاسخ : دلبندم باید دقت داشته باشی که اسطوره‌های هر قومی برای قوم خودش محترم است و ما دلیل نداریم به اسطوره‌های کسی توهین کنیم یا دیگران به اسطوره‌های ما توهین کنند. اسطوره‌های عرب برای آنها و اسطوره‌های ما برای ما. اصلا باید از اسطوره بیرون بیاییم و به فکر واقعیت باشیم. اسطوره بیشتر به معنای افسانه است و ما را از واقعیات دور می‌کند.

22- آیا اسطوره‌های عربی به فکر ما ایرانیان بوده‌اند؟ خدماتشان به ایرانیان چه بوده است؟

پاسخ : اگر مراد از اسطوره افسانه باشد که با افسانه اتفاقی نمی‌افتد. اگر مراد، افراد واقعی باشد باید گفته شود که هر قومی به فکر خودش است. عرب به فکر عرب است و عجم به فکر عجم. تنها انبیاء و اولیاء هستند که به فکر همه هستند و از جان و مال می‌گذرند تا مردم را رشد دهند. پس اگر خدمات عربها به ما را می‌خواهید جوابش هیچ است ولی اگر خدمات اسلام را می‌خواهید اسلام خدمات زیادی داشته از جمله آرامش ، معنویت ، توحید ، وصل کردن ما به عالم غیب و….

23- در نبرد قادسیه و پس از آن برای ایرانیان چه رخ داد؟

24- آیا ایرانیان خود اسلام را با اختیار پذیرفتند یا به زور شمشیر و قتل و جنایت و غارت و تجاوز مجبور به پذیرش اسلام شدند؟

پاسخ : عزيزم نکتۀ مهمی که باید به آن توجه داشته باشی این است که جنگ اعراب و ایران، جنگ اسلام و ایران نبوده است بلكه جنگ عربهاي مسلمان با ايرانيان خسته از ستم و ظلم بوده است. بنابراين  نمی‌توان هر اتفاقی در این جنگ افتاده است را به اسلام نسبت داد. این خیلی مهم است که در این جنگ‌ها نباید پای اسلام را وسط بکشیم.

علاوه بر این بسیاری از خبرهای نقل شده از این جنگ محل شک و تردید است و باید مورد بررسی دقیق سندی قرار گیرد.

باید به این نکته توجه داشت که جنگ‌ها در زمان پیامبر همگی دفاعی بوده است و همه چیز در آن زمان درست بوده است. به همین خاطر هیچ یک از دشمنان پیامبر(ص) چنین اشکالاتی که امروزه مطرح می‌شود را نسبت به پیامبر مطرح نمی‌کردند که مثلا چرا ایشان ابتدائا به جایی حمله کرده است.

و اما بعد از پیامبر اشتباهاتی رخ داد از جمله حملۀ به ایران. با صراحت اعلام می‌کنم که حملۀ عربهای مسلمان به ایران اشتباه بوده است.

بله این جنگ در عین اینکه اشتباه بوده است فوایدی نیز داشته است از جمله آشنا شدن مردم ایران با اسلام. با ورود مسلمانان به ایران تودۀ مردم که زیر ستم ساسانیان بودند به راحتی اسلام را پذیرفتند و برخی که پست و مقام داشتند نپذیرفتند. در مجموع وقتی جنگی اتفاق می‌افتد برخی کارهای بد رخ می‌دهد و در کنارش فوائدی نیز ایجاد می‌شود. اگر عربها ظلم کردند ظلم مربوط به عربها بوده و ما و هر انساني از آن بيزار است. پس در این جنگ باید کارهای خوب وبد جدا جدا بررسی شود.

نکته آخر:

عزیزم من همۀ سوال‌ها را جواب دادم و از سوال فرار نمی‌کنم. بله کسانی که مفت‌خوری می‌کنند دورانشان تمام شده ولی حوزويان ِ اهل علم از تمامي پرسش كنندگان اعم از دبستاني، دبيرستاني، دانشگاهي و استادان جهان استقبال می‌کنند. اگر مرا دعوت به کانادا كردند با استقبال رفتم و میزگرد تشکیل دادم و شرحش را در كتاب از زنده رود تا نياگارا نوشتم. پس فراری در کار نیست. و كم‌كم مجموع پرسشهاي گروههاي مختلف را در كانالم منتشر مي‌كنم تا معلوم شود بی‌سوادها هستند که از پرسشگران فرار می‌کنند. دوران علم که بیاید جهل تمام می‌شود ولی دوران آخوند تمام نمی‌شود چون آخوندها برخی با سواد هستند و برخی بی‌سواد.

فرزند عزیزم باز اگر سوالی داشتی و حتی از جواب‌های من قانع نشدی در فرصت دیگری وعده می‌کنیم تا بیشتر با هم گفتگو داشته باشیم. و از شما نهایت تشکر را می‌کنم که باب بحث علمی را باز کردی.

3.4 5 رای ها
رأی دهی به مقاله
اشتراک در
اطلاع از
guest
0 نظرات
بازخورد (Feedback) های اینلاین
مشاهده تمام نظرات
چون بازاندیشی روشی دائمی است سزاوار است نوشته ها و سخنرانی های این سایت نظر قطعی و نهایی قلمداد نشود.