سبد خرید شما خالی است.
برای شنیدن فایل صوتی تفسیر آیه 22 سوره بقره وارد لینک زیر شوید:
↓↓↓↓↓↓↓↓↓↓↓↓↓↓↓↓↓↓
(ممکن است برای ورود به این لینک قدری منتظر بمانید. سعی کنید فیلترشکن خود را خاموش کنید)
متن پیاده شدۀ این جلسه
نکات درس تفسیر – آیه 22 سوره بقره(نوشته شده توسط یکی از شاگردان استاد عابدینی)
اَلَّذِي جَعَلَ لَكُمُ الْأَرْضَ فِرٰاشاً وَ السَّمٰاءَ بِنٰاءً وَ أَنْزَلَ مِنَ السَّمٰاءِ مٰاءً فَأَخْرَجَ بِهِ مِنَ الثَّمَرٰاتِ رِزْقاً لَكُمْ فَلاٰ تَجْعَلُوا لِلّٰهِ أَنْدٰاداً وَ أَنْتُمْ تَعْلَمُونَ ﴿البقرة، 22﴾
آن پروردگاری که زمین را برای شما بستری گسترده و آسمان را سقفی برافراشته قرار داد و از آسمان، آبی [مانند برف و باران] نازل کرد و به وسیله آن از میوه های گوناگون، رزق و روزی برای شما بیرون آورد؛ پس برای خدا شریکان و همتایانی قرار ندهید در حالی که می‌دانید [برای خدا در آفریدن و روزی دادن، شریک و همتایی وجود ندارد].
نکته 1: در تعبیر فَأَخْرَجَ بِهِ مِنَ الثَّمَرٰاتِ رِزْقاً لَكُمْ دو احتمال در ترکیب نحوی آن وجود دارد:
الف) ممکن است رزقا مفعول باشد و «من الثمرات» بیان آن باشد.
ب) احتمال دارد که «من الثمرات» مفعول باشد و رزقا نوعی حال یا تمیز برای آن باشد.
نکته 2: از تعبیر من الثمرات بدست می‌آید که رزق اصلی انسان همان ارزاق طبیعی است نه چیزها مصنوعی. پس باید راهی را انتخاب کرد که با طبیعت سازگار است. پس اینکه کسی بجای غذا بخواهد کپسول آن را بخورد طریق طبیعی نیست.
نکته 3: ندّ به معنای مثلی است که مقابل خدا باشد نه اینکه خود را زیر مجموعۀ خدا بداند.
نکته 4: اینکه خدا می‌گوید باید مرا عبادت کنید برای این است که خداوند هر رزقی که نیاز بوده است را برای ما قرار داده است. پس عبودیت خدا تنها امری تعبدی نیست بلکه خداوند دلیلش را بیان کرده است. اگر جهان را خوب شناختیم خوب خدا را عبادت می‌کنیم. اینکه فلاسفه می‌گویند عقل عملی از عقل نظری استمداد می‌کند یا ایدئولوژی از جهان بینی استمداد می‌کند حرف درستی است. وقتی جهان‌بینی ما خوب باشد خداشناسی نیز درست خواهد شد. اگر جهان را خوب شناختیم خدای جهان را نیز خواهیم شناخت و او را عبادت خواهیم کرد.
البته دکتر سروش گفته است این حرف که عقل عملی از عقل نظری استمداد می‌کند صحیح نیست. ایشان می‌گوید همین که مردم دنبال سلطان ستمگر می‌روند دلالت دارد که مردم وقتی می‌بینند سلطانی ستمگر است با خود استدلال می‌کنند که پس نباید مخالف او رفتار کرد. حال آیا این استنباط که از عقل نظری نشأت گرفته صحیح است؟
همچنین ایشان می‌گوید جهان بینی ایدئولوژی‌های مختلفی نتیجه می‌دهد مثلا گرگ هست، حال چند چیز از آن نتیجه می‌شود: حالا که گرگ هست باید به او غذا داد، باید از او فرار کرد، باید او را کشت.
پس ایدئولوژی‌های مختلف از این امر نشأت می‌گیرد. بنابراین جهان بینی نیست که ایدئولوژی واحدی را درست می‌کند.
جواب ما این است که هست‌های جزئی بایدهای مختلفی ایجاد می‌کند مثل مثال گرگ که بایدهای مختلفی ایجاد می‌کرد. اما هست‌هایی که مربوط به کل عالم است بایدِ واحدی راجع به آن به ذهن می‌آید. علاوه بر این خداوند دو موجود خلق کرده است: یکی جهان تکوین که ریزه‌کاری‌های متعددی دارد و بسیاری از آن برای ما کشف نشده است. دیگری کتاب تشریع یعنی قرآن است که معجزه است و کسی نتوانسته مثل آن را بیاورد.
حال کتاب تکوین و تشریع بر هم مطابق است و همانطور که کتاب تکوین فرضیه‌های مختلفی را شامل می‌شود کتاب تشریع نیز همین‌گونه است.
در کتاب تکوین، هست و باید با یکدیگر ترکیب است و وقتی هست‌ها را فهمیدیم بایدها نیز در کنار آن می‌آید.
پس وقتی هست‌ها را می‌یابیم از آن بایدها ایجاد می‌شود. حال هست‌هایی که برای همه یک گونه است و مختلف فهمیده نمی‌شود بایدِ واحد از آن نشأت می‌گیرد ولی هست‌های جزئی که هرکسی بُعدی از آن را می‌فهمد از این هست‌ها بایدهای متعدد نشأت می‌گیرد. مثلا در بحث گرگ که یک امر جزئی است هرکسی از زاویه‌ای آن را می‌بیند و در نتیجه بایدهای مختلف از آن نشأت می‌گیرد.
پس هر هستی بایدی را به دنبال دارد که این بایدها یا واحد است و یا متعدد.
نکته 5: از این آیه بدست می‌آید که خداوند کارهای عالم را از روی اسباب انجام می‌دهد به این صورت که از مسیر طبیعی از آسمان باران می‌بارد و سپس از زمین گیاه می‌روید.
نکته 6: از تعبیر وَ أَنْتُمْ تَعْلَمُونَ استفاده می‌شود که خود ما همه چیز را می‌دانیم و وقتی چنین است نباید برای عبادت جای دیگر رفت.