سبد خرید شما خالی است.
برای شنیدن فایل صوتی تفسیر آیات 23 و 24 سوره بقره وارد لیک زیر شوید:
↓↓↓↓↓↓↓↓↓↓↓↓↓↓↓↓↓↓↓↓↓↓↓↓↓↓↓
(ممکن است برای ورود به این لینک قدری منتظر بمانید. سعی کنید فیلترشکن خود را خاموش کنید)
متن پیاده شدۀ این جلسه
نکات درس تفسیر – آیات 23 و 24 سوره بقره (نوشته شده توسط یکی از شاگردان استاد عابدینی)
وَ إِنْ كُنْتُمْ فِي رَيْبٍ مِمّٰا نَزَّلْنٰا عَلىٰ عَبْدِنٰا فَأْتُوا بِسُورَةٍ مِنْ مِثْلِهِ وَ ادْعُوا شُهَدٰاءَكُمْ مِنْ دُونِ اللّٰهِ إِنْ كُنْتُمْ صٰادِقِينَ ﴿البقرة، 23﴾
و اگر در آنچه ما بر بنده خود محمّد (صلی الله علیه وآله) نازل کرده‌ایم، شک دارید [که وحی الهی است یا ساخته بشر] پس سوره‌ای مانند آن رابیاورید، و [برای این کار] غیر از خدا، شاهدان و گواهان خود را [از فُصحا و بُلغای بزرگ عرب به یاری] فرا خوانید، اگر راستگویید.
فَإِنْ لَمْ تَفْعَلُوا وَ لَنْ تَفْعَلُوا فَاتَّقُوا النّٰارَ الَّتِي وَقُودُهَا النّٰاسُ وَ الْحِجٰارَةُ أُعِدَّتْ لِلْكٰافِرِينَ ﴿البقرة، 24﴾
و اگر این کار را انجام ندادید ـ که هرگز نمی‌توانید انجام دهید ـ بنابراین از آتشی که هیزمش مردم و سنگ‌هایند، بپرهیزید؛ آتشی که برای کافران آماده شده است.
نکته 1: اکثر اشکالاتی که در مورد این آیه مطرح شد پاسخ داده شد. تنها چند اشکال باقی می‌ماند که در این جلسه پاسخ خواهیم داد. یکی از اشکالات این است که جملۀ انشائیه قابل صدق و کذب نیست. پس چرا در انتهای آیه از تعبیر إِنْ كُنْتُمْ صٰادِقِينَ استفاده شده است. علاوه بر این کسی که شک دارد نمی‌توان از او دلیل خواست. دقت شود چیزهایی که مربوط به درون افراد است قابل دلیل آوردن نیست و مثلا به کسی که شک دارد نمی‌توانیم بگوییم برای شکّت دلیل بیاور. به خصوص چیزهایی که درونی است و دلیل آوردن برای آن سخت است برایش دلیل آورده نمی‌شود مثل زن حائض که اگر بگوید حائض هستم نیاز به دلیل آوردن نیست.
پس اولا این جمله، انشائی است که قابل صدق و کذب نیست. ثانیا بر فرض که جملۀ خبری شود قابل دلیل آوردن نیست. ثالثا بر فرض که جملۀ خبری باشد و بتوان برای آن دلیل آورد دلیل آوردن برای آن سخت است و قرآن نباید دلیل طلب کند.
جواب به این اشکالات:
نوع بیان این آیه برخورد خوب خدا با کسانی است که اهل شک هستند. خدا به کسانی که اهل شک هستند با احتمال صحبت کرده است تا شک را صراحتا به آنها نسبت ندهد. پس عده‌ای هستند که واقعا اهل شک و بلکه اهل کفر هستند ولی خدا با بیانی احتمالی، به شک آنها اشاره کرده تا راه گفتگو با آنها باز شود. علاوه بر آن فی الواقع آنها مدعی بودند که قرآن معجزه نیست و به همین خاطر از آنها دلیل طلب شد و دلیل آوردن بر آن، کار سختی نیست. پس جواب سه اشکال مطرح شده داده شد.
دقت کنید وقتی گفته شده که مثل قرآن را بیاورید نیاز به امکانات ندارند بلکه آنچه لازم دارند لفظ است ولی با این وجود نمی‌توانند مثل قرآن را بیاورند. از همینجا مشخص می‌شود که قرآن معجزه است.
نکته 2: در رابطۀ با آیه24 چندین سؤال مطرح است از جمله:
«اِن» با «لن» سازگار نیست. «اِن» مربوط به وقتی است که آن جمله محتمل الوقوع باشد ولی «لن» نفی ابد است یعنی اصلا ممکن نیست.
سؤال بعد این است که چرا از لفظ «تفعلوا» استفاده کرد در حالی که در آیۀ قبل از فعل «فأتوا» استفاده شد و در اینجا نیز باید می‌گفت: فان لم تأتوا به و لن تأتوا به …
سؤال سوم این است که عبارت فَاتَّقُوا النّٰارَ برای چه آمد؟ کسی که نتوانست مثل قرآن را بیاورد معجزه بودن قرآن ثابت می‌شود ولی در اینجا تهدید صورت گرفته است. پس باید ربط بین شرط و جزاء در اینجا مشخص شود. جالب است بدانید که برخی در ذیل آیه 3 سوره نساء نتواسته‌اند ربط بین شرط و جزاء را متوجه شوند و به همین خاطر قائل به تحریف قرآن شده‌اند. پس این مهم است که ربط بین شرط و جزاء در آیۀ مورد بحث دقیقا روشن شود.
سؤال بعدی این است که در تعبیر أُعِدَّتْ لِلْكٰافِرِينَ فعل به صورت ماضی آمده است که باید وجه آن را پیدا کرد.
نکته 3: وقود را بعضا به معنای آتش زنه معنا می‌کنند و گاهی نیز به چیزهای ریزی گفته می‌شود که ابتدا سوخته می‌شود تا چوب‌ها بتواند آتش بگیرد. حال آتشی که شروعش با سنگ و مردم باشد مسلما آتش عجیبی است و باید از آن ترسید.