سبد خرید شما خالی است.
برای شنیدن فایل صوتی تفسیر آیه 24 سوره بقره(1) وارد لینک زیر شوید:
↓↓↓↓↓↓↓↓↓↓↓↓↓↓↓↓↓↓↓↓↓↓↓↓
(ممکن است برای ورود به این لینک قدری منتظر بمانید. سعی کنید فیلترشکن خود را خاموش کنید)
متن پیاده شدۀ این جلسه
نکات درس تفسیر – آیه 24 سوره بقره (نوشته شده توسط یکی از شاگردان استاد عابدینی)
فَإِنْ لَمْ تَفْعَلُوا وَ لَنْ تَفْعَلُوا فَاتَّقُوا النّٰارَ الَّتِي وَقُودُهَا النّٰاسُ وَ الْحِجٰارَةُ أُعِدَّتْ لِلْكٰافِرِينَ ﴿البقرة، 24﴾
و اگر این کار را انجام ندادید ـ که هرگز نمی‌توانید انجام دهید ـ بنابراین از آتشی که هیزمش مردم و سنگ‌هایند، بپرهیزید؛ آتشی که برای کافران آماده شده است.
نکته 1: وقود را به معنای آتش زنه یا آتش گیره معنا کرده‌اند. آتش زنه به آن چیزی می‌گویند که جرقه را ایجاد می‌کند مثل آن چیزی که کبریت را به آن می‌زنیم. آتش گیره هم به آن چیزی می‌گویند که آتش می‌گیرد مثل چوب کبریت. همچنین وقود را به معنای حطب هم معنا کرده‌اند که همان هیزم است.
نکته 2: وقتی آتش زنۀ جهنم انسان و سنگ است خدا می‌داند که چه آتشی ایجاد می‌شود. پس این آیه تهدید بزرگی است که بترسیم.
نکته 3: گفته شده که تعبیر وَ لَنْ تَفْعَلُوا یکی از معجزات قرآن است چرا که نوعی پیشگویی است که تا زمان ما نیز محقق شده و کسی تا به حال نتوانسته مثل قرآن را بیاورد.
نکته 4: سؤال اصلی در مورد این آیه این است که چرا نمی‌توان مثل قرآن را آورد؟
دقت کنید که اگر قرار باشد سوره‌ای مانند قرآن آورده شود ابتدا باید نقص‌های آن سوره از قرآن شناخته شود تا بفهمیم چگونه آن نقص را جبران کنیم و بتوانیم بهتر از آن را بیاوریم.
حال برای شناخت نقص یک چیز باید به آن احاطه داشته باشیم و دقیقا آن را بشناسیم تا بتوانیم نقایص آن را شناسائی کنیم.
پس اگر بخواهیم مثل سوره‌های قرآن را بیاوریم باید کاملا آن سوره را بشناسیم ولی تا به حال کسی پیدا نشده که بگوید من فلان سوره را کامل فهمیدم و چیز دیگری ندارد. آیات قرآن در عین اینکه نقطه‌های معلوم دارد ولی نقاط مجهول هم دارد همانطور که در قرآن فهم‌های مختلف وجود دارد و هرکسی آیات متشابهش را به گونه‌ای می‌فهمد. پس پیوسته در مقابل قرآن به حالت نمی‌دانم می‌رسیم و به همین خاطر نمی‌توان مثل آن را آورد.
بنابراین با توجه به این مطالب، کسی اصلا نمی‌تواند قرآن را کامل بفهمد که بخواهد مثلش را بیاورد.
علاوه بر این ما ابعاد قرآن را نمی‌دانیم که آیا تنها بُعد معنایی دارد یا اینکه صوتش نیز یک بُعد است. مثلا قرآن را می‌توان با صوت‌های مختلف خواند چرا که با دستگاه‌های مختلف سازگار است. کدام کتاب و نوشته‌ای این‌گونه است؟
پس قرآن، هم از لحاظ محتوا بالاتر است و هم از لحاظ صوت.
همچنین قرآن، هم کتاب علمی است و هم عرفی و هم اخلاقی و هم فقهی و هم تاریخی و هم پیشگوئی. در واقع قرآن همۀ اینها را دارد.
و اما باید دقت کنیم که ما فکر می‌کنیم خیلی چیزها در قرآن نیامده ولی اگر دقت کنیم خواهیم دید که همان چیزها در قرآن آمده است. به عنوان مثال جالب است بدانید که از مجموع چند آیه از قرآن بدست می‌آید که وقتی موسی وارد مدین شد تابستان بوده و وقتی از آنجا خارج شد زمستان بوده است. دلیل من بر این حرف دو آیۀ قرآن است. در آیه 24 سوره قصص در مورد ورود حضرت موسی به مدین آمده است:
فَسَقىٰ لَهُمٰا ثُمَّ تَوَلّٰى إِلَى الظِّلِّ فَقٰالَ رَبِّ إِنِّي لِمٰا أَنْزَلْتَ إِلَيَّ مِنْ خَيْرٍ فَقِيرٌ ﴿القصص، 24﴾
پس [موسی] دام‌هایشان را [به جهت کمک کردن به آن دو] آب داد، سپس به سوی سایه برگشت و گفت: پروردگارا! به آنچه از خیر بر من نازل می‌کنی، نیازمندم.
با توجه به اینکه موسی زیر سایه رفته معلوم است که هوا گرم بوده است. و اما در مورد خروج موسی از مدین در آیه 29 همین سوره قصص آمده است:
فَلَمّٰا قَضىٰ مُوسَى الْأَجَلَ وَ سٰارَ بِأَهْلِهِ آنَسَ مِنْ جٰانِبِ الطُّورِ نٰاراً قٰالَ لِأَهْلِهِ امْكُثُوا إِنِّي آنَسْتُ نٰاراً لَعَلِّي آتِيكُمْ مِنْهٰا بِخَبَرٍ أَوْ جَذْوَةٍ مِنَ النّٰارِ لَعَلَّكُمْ تَصْطَلُونَ ﴿القصص، 29﴾
چون موسی آن مدت را به پایان برد و با خانواده‌اش رهسپار [مصر] شد، از جانب طور آتشی دید، به خانواده‌اش گفت: درنگ کنید که من آتشی دیدم، [می‌روم] شاید خبری از آن برای شما بیاورم یا پاره‌ای از آتش را می‌آورم تا گرم شوید.
از این آیه مشخص می‌شود که زمان خروج موسی از مدین هوا سرد بوده است.
پس مشاهده می‌کنیم که نکات ظریفی در قرآن هست که باید با دقت به آن رسید. گاهی اوقات ائمۀ ما از یک حرف جرّ نکات ظریفی را از قرآن استفاده می‌کردند.
پس ما پیوسته به ضعف خودمان در فهم قرآن اعتراف داریم و به همین دلیل است که نمی‌توانیم مثل آن را بیاوریم.