برای شنیدن فایل صوتی جلسه دهم شرح دعای افتتاح وارد لینک زیر شوید:

↓↓↓↓↓↓↓↓↓↓↓↓↓↓↓↓↓↓↓↓↓↓↓

لینک جلسه دهم شرح دعای افتتاح

(ممکن است به خاطر ضعیف بودن اینترنت برای ورود به این لینک قدری منتظر بمانید. سعی کنید فیلترشکن خود را خاموش کنید)

متن پیاده شدۀ این جلسه

جلسه دهم شرح دعای افتتاح

وَلَا تَزِيدُهُ كَثْرَةُ الْعَطاءِ إِلّا جُوداً وَكَرَماً

ترجمه: «و بخشش بسیارش جز جود و کرم بر او نیفزاید»

خداوند دائما در حال جود و کرم است. این ما مخلوقات هستیم که به دلیل قابلیت‌های مختلف، هریک تا حتی توان دریافت عطایای الهی را داریم. تنها کسی که توان دریافت بالاترین فیوض الهی را داشته حضرت محمد(ص) بوده و تازه خود ایشان تلاش می‌کرد که استعداد بیشتری برای دریافت این فیوضات پیدا کند و به همین خاطر دائما اهل نماز و شب زنده‌داری بود. خداوند به او می‌فرماید:

وَ مِنَ اللَّيْلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نٰافِلَةً لَكَ عَسىٰ أَنْ يَبْعَثَكَ رَبُّكَ مَقٰاماً مَحْمُوداً  ﴿الإسراء، 79﴾

و پاسی از شب را برای عبادت و بندگی بیدار باش که این افزون [بر واجب،] ویژه توست، امید است پروردگارت تو را [به سبب این عبادت ویژه] به جایگاهی ستوده برانگیزد.

پس پیامبر(ص) با وجود پیامبری باز باید اهل نماز شب باشد تا ظرفیت بیشتری پیدا کند.

بنابراین سعی کنیم استعدادهای خودمان را شکوفا کنیم تا بتوانیم فیوضات الهی بیشتری دریافت کنیم.

و اما شایسته است کمی در مورد جود و کرم که در این عبارت بکار رفته صحبت کنیم. در مورد تعریف جود چنین گفته‌اند که:

«افادة ما ینبغی لا لعوض و لا لغرض»

ترجمه: «جود آن است که انسان نه در مقابل عوضی و نه به خاطر غرضی به دیگری آنچه را که سزاوار است فایده رساند.»

دقت شود که گاهی اوقات فایده رساندن به دیگری سزاوار است و گاهی سزاوار نیست. مثلا اگر بچه چاقو بخواهد نباید به او داده شود و الا جزو فایده‌هایی است که سزاوار نیست بر خلاف لباس خریدن یا کتاب خریدن برای او که مصداق فایده‌های سزاوار است.

و اما بسیاری از افراد به ما فایده‌ای می‌رسانند که سزاوار است ولی در مقابل، عوضی می‌گیرند مثل مغازه‌دار که اگر چه مشکل ما را حل می‌کند ولی در مقابل، خودش نیز سود می‌برد.

جود آن است که وقتی چیزی دادیم عوضی برای آن نگیریم. پس مغازه‌دارها جواد نیستند چون پول کارهای خود را می‌گیرند.

حتی ممکن است کسی فایده‌ای به دیگری برساند و پولی در مقابلش دریافت نکند ولی با این کار غرضی را دنبال کند مثل کسی که مثلا شاخۀ گلی به یک دکتر یا یک آخوند بدهد با این هدف که اگر جایی کارش با مشکل رو به رو شد آنها بتوانند به او کمک کنند. در اینجا نیز این شخص جواد نیست چون بالاخره غرضی را از کارش دنبال می‌کند.

حتی پدر و مادر که این همه برای فرزند تلاش می‌کنند ضرورتا جواد نیستند چون آنها نیز هدفشان از بچه‌داری این است که بچه‌ها در آخر عمر عصای دست آنها باشند.

خلاصه اینکه بین ما انسان‌ها جواد خیلی کم پیدا می‌شود که واقعا بدون هدف و بدون عوض چیزی که شایستۀ ماست را به ما بدهد. شاید بتوان گفت جواد حقیقی تنها خداست.

و اما در مورد معنای کرم باید گفته شود که موارد استعمال کرم با جواد متفاوت است. مثلا قرآن کریم می‌گوییم ولی قرآن جواد نمی‌گوییم.

در کتاب معجم الفروق اللغویه بین کریم و جواد تفاوت‌هایی بیان کرده و مثلا گفته است کریم به کسی می‌گویند که بدون درخواست عطاء می‌کند ولی جواد کسی است که ابتدا از او درخواست می‌شود و سپس او عطا می‌کند. مؤید این مطلب این است که در برخی عبارات در ادعیه ابتدا جواد آمده و سپس کریم مثل جملۀ «انت الجواد الکریم» در صحیفۀ سجادیه که دلالت دارد کریم بالاتر از جواد است. اتفاقا در همین دعا نیز ابتدا به جود اشاره شده و سپس به کرم.

البته نباید گفت چون خدا کریم است پس نیاز نیست ما دعا و درخواست کنیم چون اعلام فقر و تواضع نسبت به خدا خودش نوعی کمال است و اگر اهل دعا و درخواست باشیم فیوضات الهی بیشتر بر ما نازل خواهد شد. پس دعا کردن ظرفیت ما را بالا می‌برد و حتما باید انجام شود.

به هر حال خداوند هر چه بدهد خود این زمینه‌ای می‌شود که بیشتر بدهد. بله هرچقدر ما قابلیت بالاتری پیدا کنیم بیشتر از فیوضات الهی استفاده می‌کنیم تا جایی که قرآن در مورد اشرف مخلوقات می‌فرماید:

إِنَّ اللّٰهَ وَ مَلاٰئِكَتَهُ يُصَلُّونَ عَلَى النَّبِيِّ يٰا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَيْهِ وَ سَلِّمُوا تَسْلِيماً  ﴿الأحزاب‏، 56﴾

همانا خدا و فرشتگانش بر پیامبر درود و رحمت می‌فرستند. ای اهل ایمان! بر او درود فرستید و آن‌گونه که شایسته است، تسلیم او باشید.

درود خدا و ملائکه بر پیامبر(ص) متکامل کردن ایشان است. از آن طرف پیامبر(ص) خود را نسبت به خدا فقیر می‌داند و همین امر موجب متکامل شدن ایشان می‌گردد.