برای شنیدن فایل صوتی جلسه بیست و هفتم شرح دعای افتتاح وارد لینک زیر شوید:

↓↓↓↓↓↓↓↓↓↓↓↓↓↓↓↓↓↓↓↓↓

لینک جلسه بیست و هفتم شرح دعای افتتاح

(ممکن است به خاطر ضعیف بودن اینترنت برای ورود به این لینک قدری منتظر بمانید. سعی کنید فیلترشکن خود را خاموش کنید)

متن پیاده شدۀ این جلسه

جلسه بیست و هفتم شرح دعای افتتاح

وَصَلِّ عَلَى الصِّدِّيقَةِ الطَّاهِرَةِ فاطِمَةَ سَيِّدَةِ نِساءِ الْعالَمِينَ، وَصَلِّ عَلَىٰ سِبْطَىِ الرَّحْمَةِ، وَ إِمامَىِ الْهُدىٰ الْحَسَنِ وَالْحُسَيْنِ سَيِّدَيْ شَبابِ أَهْلِ الْجَنَّةِ، وَصَلِّ عَلَىٰ أَئِمَّةِ الْمُسْلِمِينَ؛ عَلِيِّ بْنِ الْحُسَيْنِ، وَمُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ، وَجَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ، وَمُوسَى بْنِ جَعْفَرٍ، وَعَلِيِّ بْنِ مُوسىٰ، وَمُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ، وَعَلِيِّ بْنِ مُحَمَّدٍ، وَالْحَسَنِ بْنِ عَلِيٍّ، وَالْخَلَفِ الْهادِي الْمَهْدِيِّ، حُجَجِكَ عَلَىٰ عِبادِكَ، وَأُمَنائِكَ فِى بِلادِكَ صَلاةً كَثِيرَةً دائِمَةً؛

ترجمه: «و درود فرست بر صدیقه طاهره فاطمه زهرا سرور زنان جهانیان و درود فرست بر دو فرزندزاده پیامبر رحمت و دو پیشوای هدایت، حسن و حسین، دو سرور جوانان اهل بهشت و درود فرست بر پیشوایان مسلمانان، علی بن الحسین و محمّد بن علی و جعفر بن محمّد و موسی بن جعفر و علی بن موسی و محمّد بن علی و علی بن محمّد و حسن بن علی و یادگار شایسته هدایتگر، هدایت‌شده، حجّت‌های تو بر بندگان و امین‌های تو در سرزمین‌هایت، درودی بسیار و همیشگی؛»

در جلسۀ گذشته از صفت طاهرة که برای حضرت زهرا(س) آمد این استفاده را کردیم که ایشان از کینه پاک است. حال کسی می‌پرسید پس اینکه گفته شده ایشان در آخر عمر، خلفاء را در خانه راه نداد یا از آنها رو برگرداند چه می‌شود؟ آیا اینها هم اشتباه است؟

جواب این است که این نقل‌ها می‌تواند درست باشد و ارتباطی با کینه داشتن نداشته باشد. گاهی انسان رفتاری می‌کند که حقیقت را روشن کند. مثلا پیامبر(ص) وقتی مشرکان با او جنگیدند او هم جنگید. این غیر از کینه است. حتی گفته شده وقتی عمرو بن عبد ودّ در صورت حضرت علی(ع) آب دهان انداخت ایشان قدری قدم زد و سپس او را کشت تا نشان دهد من برای دین تو را می‌کشم نه اینکه با تو کنیه داشته باشم.

پس پیامبر(ص) و ائمه برخی رفتارها را نه از روی کینه بلکه برای دفاع از حق یا نمایاندن حق انجام می‌دادند. به همین خاطر وقتی دشمنان شمشیر را کنار می‌گذاشتند آنها نیز نه تنها شمشیر را زمین می‌گذاشتند بلکه طرف مقابل را عفو می‌کردند.

حال حضرت زهرا(س) نیز برای اینکه مشخص شود در جامعۀ مسلمانان رفتارهای اشتباهی شده کارهایی انجام داده است تا حقیقت روشن شود. مثل اینکه خود ما ممکن است در مقابل فرزندمان که کار اشتباهی کرده عکس العمل به ظاهر خشنی نشان دهیم ولی این غیر از کینه است. پس گفتن حقیقت غیر از کینه داشتن است.

معمولا در صلوات بر امام زمان ایشان را با عنوان «حجة بن الحسن» معرفی می‌کنند که دلالت دارد ایشان فرزند امام حسن عسکری(ع) است ولی در این دعا امام زمان اینگونه معرفی نشده بلکه با عنوان «الخلف الهادی المهدی» معرفی شده است.

یادم هست اوایل انقلاب از قم به کردستان رفته بودم و اطلاعیه‌ای نوشته بودم و در آن آمده بود که انقلاب ما را به انقلاب «حجة بن الحسن عجل الله فرجه» متصل کن. وقتی آن را نزد یکی از علماء اهل سنت بردم تا امضاء کند ایشان گفت من امضاء نمی‌کنم چون ما امام زمان را قبول داریم ولی اینکه فرزند حسن عسکری باشد قبول نداریم. همچنین شما وقتی عجل الله فرجه می‌گویید یعنی او را زنده می‌دانید ولی ما این را هم قبول نداریم بلکه نظرمان این است که در آخر الزمان به دنیا خواهد آمد. او به من گفت اگر این دو کلمه را عوض کردی من امضاء می‌کنم.

پس بین شیعه و اهل سنت در این دو مورد اختلاف است. حال جالب است که در دعای افتتاح جمله‌ای آمده که با نظر اهل سنت نیز سازگار است چرا که خَلَف ممکن است فرزند بلا واسطه نباشد.

و اما تعبیر «حُجَجِكَ عَلَىٰ عِبادِكَ» دلالت دارد که ائمه در هر زمان حجت‌های خدا در روی زمین هستند. ائمه در بدترین زمان‌ها زندگی می‌کردند ولی باز حجت را بر بندگان تمام کردند. زمان و دوره‌ای بدتر از زمان یزید نبوده ولی امام سجاد(ع) در آن زمان دین خود را نگه داشته و تا جایی که می‌توانسته دین را تبلیغ کرده است. در زمان هارون الرشید و مأمون نیز تزویر زیاد بود. هارون آنقدر خود را مقدس می‌دانست که یک سال به حج و یک سال به جهاد می‌رفت. همچنین وقتی به قبر پیامبر(ص) می‌رسید گریه می‌کرد. مأمون نیز خود را شیعه معرفی می‌کرد و قصد داشت امام رضا(ع) را جلو بیندازد ولی امام نیز با زیرکی با او رفتار کرد که کارهای بد حکومت به نام او تمام نشود.

پس امام رضا(ع)، هم دین را معرفی می‌کرد و هم با حکومت در نمی‌افتاد.

نکتۀ دیگر در مورد تعبیر مورد بحث اینکه صلوات بر پیامبر(ص) قید و بندهای زیادی داشت ولی در صلوات بر ائمه به صورت کلی از عبارت «صَلاةً كَثِيرَةً دائِمَةً» استفاده شده است.

اللّٰهُمَّ وَصَلِّ عَلَىٰ وَليِّ أَمْرِكَ الْقائِمِ الْمُؤَمَّلِ، وَالْعَدْلِ الْمُنْتَظَرِ، وَحُفَّهُ بِمَلائِكَتِكَ الْمُقَرَّبِينَ، وَأَيِّدْهُ بِرُوحِ الْقُدُسِ يَا رَبَّ الْعالَمِينَ .

ترجمه: «خدایا، درود فرست بر ولی امرت، آن قائم آرزو شده و دادگستر مورد انتظار، و او را در حمایت فرشتگان مقرّبت قرار ده و به روح‌القدس حمایتش کن ای پروردگار جهانیان»

بعد از صلوات کلی بر ائمه به خصوص بر امام زمان صلوات ویژه فرستاده می‌شود چون ایشان طبق عقیدۀ شیعه زنده است.

در این عبارت نیز صفات متعددی برای امام زمان بیان شده است از جمله اینکه آرزو می‌شود ایشان قیام کند. حال آیا قیام امام زمان قیام با شمشیر است یا قیام به حق و قیام توسط بیان حق است؟

معمولا در ذهن مردم قیام به شمشیر است که ایشان قرار است با شمشیر قیام کند و بجنگد ولی می‌توان گفت که ایشان قرار است قیام به عدالت کند. برخی فکر می‌کنند زمین باید با شمشیر به عدالت برسد و باید ظالمان کشته شوند تا ظلم از بین برود. ولی برخی می‌گویند باید فهم و شعور و عقل مردم را بالا برد تا دست از ظلم و شرک و کفر بردارند. پس امام زمان عقل مردم را بالا می‌برد و در نتیجه ظالمان خوب می‌شوند و اگر در انتها ظالمانی باقی ماندند و در مقابل امام شمشیر کشیدند در آن زمان امام می‌جنگد. دقیقا مثل خود پیامبر(ص) که ابتدا با دلیل و منطق پیش رفت و زمانی جنگید که مشرکان به او حمله کردند.

به هر حال در این دعا صراحتا نیامده که قیام حضرت با شمشیر است.

دقت شود که می‌توان از جملۀ «وَحُفَّهُ بِمَلائِكَتِكَ الْمُقَرَّبِينَ، وَأَيِّدْهُ بِرُوحِ الْقُدُسِ» بدست آورد که امام زمان زنده است و در نتیجه در این جملات از خدا می‌خواهیم که او را با ملائکه و روح القدس محافظت و کمک کند تا بهترین روش را عمل نماید.

به این نکته نیز توجه شود که در این عبارت از صفت قائم برای امام زمان استفاده شده است که معمولا با گفتن آن مردم از باب احترام از جا برمی‌خیزند ولی بنده طبق تحقیقی که کردم دلیلی بر استحباب آن پیدا نکردم چه برسد به وجوب.

اللّٰهُمَّ اجْعَلْهُ الدَّاعِىَ إِلىٰ كِتابِكَ، وَالْقائِمَ بِدِينِكَ،

ترجمه: «خدایا او را دعوت‌کننده به کتابت و قیام‌کننده به آئینت قرار ده،»

دقت شود که امام زمان این کارها را می‌کند و اصلا قرار نیست امام زمان به تورات دعوت کند ولی گفتن آن برای این است که بدانیم امام زمان را برای چه می‌خواهیم.

ممکن است اگر امروزه گفته شود خدایا مسئولان ما را به راه راست هدایت کن گروهی اشکال بگیرند که چرا چنین دعایی می‌کنی چون مسئولان ما در صراط مستقیم هستند.

در جواب این گروه باید همین جملات را بخوانیم که چنین دعاهایی حتی در مورد امام زمان نیز هست. پس با چنین دعاهایی باید از ما تشکر هم بکنند نه اینکه به ما ایراد بگیرند.

اسْتَخْلِفْهُ فِى الْأَرْضِ كَمَا اسْتَخْلَفْتَ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِ، مَكِّنْ لَهُ دِينَهُ الَّذِى ارْتَضَيْتَهُ لَهُ، أَبْدِلْهُ مِنْ بَعْدِ خَوْفِهِ أَمْناً، يَعْبُدُكَ لَايُشْرِكُ بِكَ شَيْئاً .

ترجمه: «او را جانشین خود روی زمین گردان، چنان‌که پاکان پیش از او را جانشین خویش قرار دادی، دینی را که برایش پسندیده‌ای به دست او پابرجا بدار و ترسش را به امنیت تغییر ده تا با اخلاص کامل تو را بپرستد.»

این تعبیر از این آیۀ قرآن گرفته شده که می‌فرماید:

وَعَدَ اللّٰهُ الَّذِينَ آمَنُوا مِنْكُمْ وَ عَمِلُوا الصّٰالِحٰاتِ لَيَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فِي الْأَرْضِ كَمَا اسْتَخْلَفَ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ وَ لَيُمَكِّنَنَّ لَهُمْ دِينَهُمُ الَّذِي ارْتَضىٰ لَهُمْ وَ لَيُبَدِّلَنَّهُمْ مِنْ بَعْدِ خَوْفِهِمْ أَمْناً يَعْبُدُونَنِي لاٰ يُشْرِكُونَ بِي شَيْئاً وَ مَنْ كَفَرَ بَعْدَ ذٰلِكَ فَأُولٰئِكَ هُمُ الْفٰاسِقُونَ  ﴿النور، 55﴾

خدا به کسانی از شما که ایمان آورده و کارهای شایسته انجام داده‌اند، وعده داده است که حتماً آنان را در زمین جانشین [دیگران] کند، همان گونه که پیشینیان آنان را جانشین [دیگران] کرد، و قطعاً دینشان را که برای آنان پسندیده به سودشان استوار و محکم نماید، و یقیناً ترس و بیمشان را تبدیل به امنیت کند، [تا جایی که] فقط مرا بپرستند [و] هیچ چیزی را شریک من نگیرند. و آنان که پس از این نعمت‌های ویژه ناسپاسی ورزند [در حقیقت] فاسق‌اند.

در این دعا از خدا می‌خواهیم وعده‌هایی که در این آیه داده‌ای را عملی کن.

به این نکته نیز توجه شود که اگر دعای افتتاح را خود امام زمان گفته بود باید این وعده‌ها را برای خود می‌خواست و از ضمیر متکلم استفاده می‌کرد ولی اینکه در اینجا از ضمیر غائب استفاده شده بیشتر دلالت دارد که شخص دیگری غیر از امام زمان مثل محمد بن عثمان این دعا را خوانده است.

اللّٰهُمَّ أَعِزَّهُ وَأَعْزِزْ بِهِ، وَانْصُرْهُ وَانْتَصِرْ بِهِ، وَانْصُرْهُ نَصْراً عَزِيزاً، وَافْتَحْ لَهُ فَتْحاً يَسِيراً، وَاجْعَلْ لَهُ مِنْ لَدُنْكَ سُلْطاناً نَصِيراً .

ترجمه: «خدایا، توانمندش بدار و به دیگران توسط او توانمندی بده و یاری‌اش کن و به دیگران از سوی او یاری ده و یاری‌اش ده، یاری پیروزمندانه و پیروزی آسان برایش بگشا و از پیش خود برای او سلطنتی پیروزی آفرین قرار ده»

در دو جملۀ اول این قسمت گفته نشده که چه کسی یا چه چیزی توسط امام زمان عزیز و یاری شود. ممکن است مراد دین خدا باشد. ممکن است مراد مسلمانان باشد. ممکن است بنی هاشم یا عدالت ورزان یا همۀ مردم منظور باشد.

خلاصه اینکه در این جملات از خدا می‌خواهیم بهترین پیروزی‌ها و فتح‌ها را نصیب امام زمان کن.